Kompozit malzeme; iki ya da daha fazla sayıda farklı malzemenin en iyi özelliklerini tek bir malzemede toplamak amacıyla, makro-düzeyde birleştirilmesiyle oluşturulan yeni malzemedir. Başka bir deyişle birbirlerinin zayıf yönlerini geliştirerek üstün özellikler elde etmek amacı ile bir araya getirilmiş farklı tür malzemelerden veya fazlardan oluşan malzemeler olarak da adlandırılabilir.

Polimer esaslı kompozit malzemeleri üretmek için çok değişik teknikler geliştirilmiştir. Özellikle termoset matrislerin kullanıldığı kompozit sektöründe kullanılan üretim yöntemlerini temel olarak iki başlık altında incelemek mümkündür.

Açık Kalıp Üretim Yöntemleri

Bu üretim yönteminde tek bir kalıp yada kılavuz kullanılır. Bu başlık altında üç üretim yöntemini inceleyeceğiz.

Elle Yatırma Üretim Yöntemi

Bu üretim yönteminde kumaş yada keçe formdaki elyaflar kalıp üzerinde ve ya önceden ıslatılıp kalıbın formuna göre serilir. Operatör çeşitli el aletleriyle kalıp üzerinde serimini yapar.

Püskürtme

Bu üretim yönteminde operatör reçine ve kırpılmış elyafları püskürten bir ekipman yardımıyla kalıp yüzeyine uygulama yapar.

Filament Sarma

Bu uygulamada reçine banyosundan geçen elyaflar, istenilen formda bir mandrale sarılarır.

Kapalı Kalıp Üretim Yöntemleri

Kapalı kalıp üretim yöntemlerinde ürünün tamamen saran bir kalıp kullanılır. Açık kalıp uygulamalarına göre göreceli olarak daha iyi ürünler elde etmek mümkündür.

Reçine Transfer Kalıplama (RTM)

Kuru elyaf takviyelerin kalıp boşluğuna yerleştirilip, sıvı reçinenin kalıp içerisine enjekte edilmesi esasına dayanan bir üretim yöntemidir.

Vakum İnfüzyon

RTM yöntemine benzer bir üretim yöntemidir. Kalıp içerisine yerleştirilen kuru elyaflar vakum desteği ile reçineyle ıslatılmaktadır. Temel fark; rijit üst kalıp yerine plastik film (vakum naylonu) kullanılmasıdır. Çeşitli yardımcı ekipmanlara ihtiyaç vardır.

Vakum Torbalama

Vakum torbası kullanılarak, ıslatılmış elyafların (el yatırması sonrası) yada prepreglerin vakum altında sertleşmesi esasına dayalı bir üretim yöntemidir. Bu uygulamada amaç; fazla reçinenin ve hava boşluklarının kompozit yapı  içerisinden alınmasını sağlamak ve yüksek elyaf oranına sahip ürün elde etmektir.

Otoklav+Vakum Torbalama: Vakum torbalanan prepreg ürünler oda sıcaklığında vakum etkisiyle sertleşebildiği gibi otoklav adı verilen özel basınçlı makineler içerisinde de sertleşebilmektedir. Otoklavda uygulanan ısı+basınç+vakum etkisiyle, minimum hava boşluğu içeren daha mukavemetli kompozit parçalar elde edilmektedir.

Sıcak Presleme (SMC-BMC-Prepreg)

Hazır kalıplama bileşenlerinin; metal kalıplarda preslenerek ısı ve basınç etkisiyle sertleştirilmesi esasına dayalı bir üretim yöntemidir. Kompozitlerin seri üretimine uygun bir yöntemdir.

Pultruzyon

Pull + Extrusion = Pultrusion kelimelerinden türetilmiş sürekli profil, boru vb. kompozit ürünlerin üretimini sağlayan bir yöntemdir. Reçine banyosunda emdirilmiş elyaf fitillerinin yada kumaşların  sıcak kalıplardan geçirilerek şekillendirilmesi ve sertleşmesini takiben makine hattı boyunca çekilmesi ve belirli boyutlarda kesilmesi esasına dayanır.

Sürekli Laminasyon

Levha formunda kompozit ürünlerin üretiminin sağlandığı prosestir. Özel laminasyon makinelerinde elyaflarla takviyelendirilen reçinenin ısı ve basınç altında hızlı bir şekilde sertleştirilip soğutulmasını takiben bobinlere sarılması yada belirli boyutlarda kesilmesi ile elyaf takviyeli kompozit paneller elde edilmektedir.

Reaksiyonlu Üretim (RRIM, SRIM)

İki reaktif bileşenin karıştırılarak kalıp boşluğuna enjekte edilmesi ve burada reaksiyon sonucu sertleşmesi esasına dayalı bir üretim yöntemidir. Bu uygulamada ki reçineler genellikle poliüretan (PUR) olup kimi zaman disiklopentadien (DCPD)’de kullanılmaktadır.

Halil İbrahim İşlek